امروزه بسیاری از اخبار و گزارش‌های رسانه‌های آنلاین، بر اساس اخباری تنظیم می‌شوند که در خبرگزاری‌ها و رسانه‌های داخل و خارج از ایران منتشر شده‌اند.
بسیاری از این رسانه‌ها غیر مستقل و وابسته به گروه‌ها و دیدگاه‌های مختلف هستند.
برخی نیز اگرچه مستقل‌اند، اما ممکن هست تنها اهداف حقوق بشری را دنبال کنند و لزوماً با اصول و قواعد روزنامه‌نگارانه همنشینی نداشته باشند.
رسانه‌های مختلف به شکل‌های مختلف از این اخبار و اطلاعات استفاده می‌کنند:
– برخی خبر را کپی و بازنشر می‌دهند.
– برخی آن را خلاصه می‌کنند.
– برخی مقدمه‌ای انتقادی بر خبر انتخاب شده خود می‌گذارند و سپس آن را منتشر می‌کنند.
– برخی آن را تحلیل می‌کنند.
– برخی تلاش می‌کنند این اخبار را ویرایش و بازتنظیم و در صورت امکان آن را بر اساس پیشینه‌های رویداد یادشده تدقیق کنند.
در میان انواع این روش‌ها دو نوع روش «تحلیل» و «تدقیق»، بیشتر با اصول حرفه‌ای روزنامه‌نگاری هماهنگ است.
«تحلیل خبر»، روش مقاله‌نویس و مفسران حوزهای مختلف فرهنگی، هنری و اجتماعی است.
تدقیق خبرهای خبرگزاری‌های مختلف اما یکی از کارهای اصلی هر روزنامه‌نگاری است که می‌تواند لزوماً مقاله نویس نباشد.
توجه به چند نکته کلی می‌تواند به روزنامه‌نگارانی که در ماه‌ها و سال‌های آغازین فعالیت حرفه‌ای خود هستند کمک کند:
الف: لازم هست به وجوه تبلیغی خبر نسبت به گروه، حکومت یا افرادی که به هر دلیل از انتشار خبر یادشده نفع شخصی و موقعیتی می‌برند توجه کنیم.
ب: اگر پس از انتخاب خبر مهم و قابل ویرایش و پرورش، نخست اطلاعات بی‌ارزش و انشاپردازی‌ها را از متن حذف کنیم کار ما برای ادامه تنظیم خبر آسان‌تر می‌شود.
پ: خبرها و گزارش‌های منتشر شده در خبرگزاری‌های مختلف معمولاً با شتاب تهیه می‌شوند و در بسیاری مواقع، «بخش مهم‌تر خبر»، صرف نظر از تیتر اصلی گزارش، در میان عبارت‌ها و آمارهای فراوان یا سخنان فرد مطلعی که خبرگزاری یادشده با او گفت و گو کرده است، گم می‌شود.
اغلب گزارش‌های خبری خبرگزاری‌های مختلف، چندمحوری و مفصل هستند که گاه طرح همه آنها در قالب یک خبر برای یک رسانه آنلاین، نه تنها آن را مفصل و برای خواننده کسل‌کننده می‌کنند که اصلاً ضرورتی ندارند و اصل حفظ محور گزارش را زیر پا می‌گذارند.
بنابراین لازم هست روزنامه‌نگار با دقتی بیشتر در خبر یادشده، وجه مهم‌تر خبر را پیدا و در تنظیمی جدید و مبتنی بر «اصول روزنامه‌نگاری» به پیشانی خبر منتقل کند. سپس اطلاعات مرتبط را استخراج و در صورت نیاز دوباره آنها «تنظیم» کند.
ت: لازم هست روزنامه‌نگار بر اساس محوری که در بازتنظیم خبر مورد نظر خود انتخاب می‌کند حتما از پیشینه خبری آن غافل نشود.
توجه داشته باشیم هر گزارشی، حتی یک خبر کوتاه، برای اینکه در دام تبلیغ برای جریان‌ها و گروه‌های خاص نیفتد، نیاز به جست و جو و کنترل منابع مختلف اطلاعاتی دارد؛ اطلاعاتی که لزوماً در منبع خبری نخست وجود ندارد.
امروزه امکانات مختلفی که در رسانه‌های مختلف اینترنتی وجود دارد این جست و جو را برای ما سهل کرده است؛ ازجمله موتور جست‌وجوگر گوگل.
ث: لازم هست روزنامه‌نگار هنگام تنظیم گزارش‌های مبتنی بر اطلاعات ارائه شده از سوی خبرگزاری‌های وابسته، به کیفیت کلمات و اصطلاحات به کار برده شده توجه داشته باشد.
توجه به زبان خبری که به عنوان منبع نخست خبری مورد استفاده ما قرار گرفته بسیار اهمیت دارد. بار ایدئولوژیک و معنای واقعی برخی کلمات ممکن هست از فرط تکرار روزمره از معنای واقعی و بار ایدئولوژیک خود برای خواننده و گوینده آن تهی شود شوند.
بسیاری از کسانی که به واسطه مهاجرت یا تبعید، امکان «نگاه با فاصله» به فرهنگ خود ازجمله «فرهنگ زبانی» خود را پیدا می‌کنند، نسبت به این مشکل زبانی آگاهی یافته‌اند.
بسیاری از حکومت‌های استبدادی و روابط و مناسبات مبتنی بر قدرت، با تکرار واژه‌های ایدئولوژیک و ورود آنها به چرخه زبان روزمره، آنها را در ذهن مردم نهادینه و ته‌نشین می‌کنند. این نوعی تبلیغات غیر مستقیم است که وارد زبان روزمره و معیار می‌شود؛ از طریق رسانه‌های وابسته، صدا و سیما و کتاب‌های درسی.
از آن جمله است کاربرد «دفاع مقدس» به جای «جنگ ایران و عراق»، «گروهک» به جای «گروه‌های سیاسی مخالف حکومت اسلامی»، «دولت تدبیر و امید» به جای «دولت یازدهم» و «دهه فجر» به جای «سالگرد انقلاب سال ۱۳۵۷».
برای اینکه بدانیم روند شمرده شده چگونه منتهی به خبری مستقل و غیر تبلیغی می‌شود بد نیست به نمونه یک گزارش خبری توجه کنیم.
توجه: آنچه برای بازآفرینی اخبار خبرگزاری‌های مختلف شمرده شد تنها یک پیشنهاد است و هر روزنامه‌نگار می‌تواند بر اساس تجربه به روش شخصی خود برسد.
نمونه یک خبر
نخست خبر زیر را بخوانید:
افطاری‌های تجملی، اقتصاد مقاومتی و بازیگران سینما
این خبر با توجه به نکاتی که شمرده شد ازجمله از اطلاعات ارائه شده در سه خبر مربوط به خبرگزاری مهر، خبرگزاری مجلس شورای اسلامی و خبرآنلاین بهره برده است.
لینک این اخبار در زیر آمده است:
خبرآنلاین: افطاری‌های میلیونی و تبلیغ حضور هنرمندان درآن، صدای نمایندگان مجلس را درآورد
خبرگزاری مهر: سوءاستفاده شرکت تبلیغاتی از نام هنرمندان/ کامبیز دیرباز به دنبال شکایت قضایی
سایر مطالب آموزش در شاخه‌ی روزنامه‌نگاری را می‌توانید در این لینک بخوانید.
برای دیدن سایر مطالب آموزش آکادمی زمانه می‌توانید اینجا کلیک کنید.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.