صدا، تصویر، حرکت: مروری بر ابزارها – بخش دوم

آرش کمانگیر

تصویر یکی از مؤلفه‌های مهم در وب است. نه تنها بسیاری اوقات، محتوا از جنس تصویر است، بلکه در موارد بسیار دیگری نیز، تصویر برای کمک به متن و افزایش دایره‌ی مخاطبان آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده‌ی مناسب از محتوای تصویری می‌تواند کمک مؤثری به حضور موفق‌تر در فضای شبکه‌های باشد. نکته‌ی کلیدی در استفاده از محتوای تصویری در وب، آگاهی نسبت به قالب‌های مختلف و خاصیت‌های هرکدام از آن‌ها است.

ابزار معمول ویرایش تصاویر در سیستم‌عامل ویندوز، نرم‌افزار Paint است. این ابزار در عمل، کمترین امکانات را برای کنترل جزئیات مهم درباره‌ی تصویر ارایه می‌دهد و قالب پیشنهاد شده‌ی آن برای تصاویر bitmap (*.bmp) است. Bitmap، همان‌طور که از نام آن برمی‌آید، یک قالب نقش بیتی است که در آن به صورت معمول هیچ نوعی از فشرده‌سازی انجام نشده ‌است. به صورت سردستی، حجم یک فایل Bitmap سه برابر تعداد پیکسل‌های آن است. برای مثال، یک فایل ۲ مگا پیکسلی رنگی، ۶ مگابایت حجم خواهد داشت. استفاده از این قالب برای نگهداری و انتقال تصویر و انتشار روی وب به هیچ وجه پیشنهاد نمی‌شود.

قالب‌های معمول تصویر در وب jpg (به صورت jpeg نیز نوشته می‌شود)،  png، و gif هستند. نکته‌ی مهم در استفاده از تصاویر jpg این است که میزان فشردگی این تصاویر را در نرم‌افزارهای مناسب می‌توان تعیین کرد (بسیاری از نسخه‌های Paint چنین امکانی را نمی‌دهند). با افزایش کیفیت تصویر، که عددی بین ۱ تا ۱۰۰است، فایل بزرگ‌تر شده و کیفیت آن بهتر خواهد شد. به این دلیل، مهم است که کیفیت تصویر را به‌نحوی تنظیم کنیم که زمان بارگذاری آن برای کاربر منطقی باشد.

زمانی که درباره‌ی ابزارهای ویرایش تصویر صحبت می‌کنیم، مهم است که سطح پیچیدگی ابزار را تعیین کنیم. به این ترتیب، گرچه مجموعه‌ی ابزارهای لازم برای تولید تصاویری که در فعالیت اینترنتی استفاده می‌شوند، در ابزارهای مدرنی نظیر Photoshop وجود دارند، اما تهیه و نصب چنین ابزار سنگین، و گران‌بهایی، برای استفاده‌ی مورد اشاره در این مقاله قابل توجیه نیست. در سطحی پایین‌تر، ابزاری مانند Gimp مجموعه‌ی قابلیت لازم، و بسیار بیشتر از آن را، دارد و کدباز و رایگان است، اما همچنان درگیر شدن در جزییات کاربری این ابزار توصیه نمی‌شود.

برای کار کردن با تصاویر در فضای وب، نیاز به ابزاری وجود دارد که قالب‌های مختلف تصویر را باز کند و امکان ذخیره به‌صورت فشرده (jpg و png) با کنترل بر میزان فشرده‌سازی را بدهد. افزون بر این، این ابزار باید امکان برش و ویرایش ابتدایی تصاویر، تغییر اندازه، و تبدیل screenshot به فایل تصویری را بدهد. به علاوه برای برخی کاربردها نیاز به ابزاری است که وارسی مجموعه‌ای از تصاویر و ویرایش دسته‌جمعی آن‌ها را امکان‌پذیر کند. به این همه این نکته را اضافه می‌کنیم که ابزارهای کدباز گزینه‌های بهتری هستند، چون نسخه‌ی اصلی آن‌ها را بدون پرداخت می‌توان به‌دست آورد و به امنیت آن‌ها اطمینان بیشتری وجود دارد.

از بین تعدادی از ابزارهایی که خواسته‌های بالا را ارضا می‌کنند، مجموع Paint.net و XnView گزینه‌ی مناسبی به نظر می‌رسد. Paint.net یک ابزار نیمه کدباز است که امکان خواندن و نوشتن اغلب قالب‌های تصویری را به همراه کنترل مناسب روی جزییات فشرده‌سازی می‌دهد. به کمک این ابزار می‌توان چند تصویر را به‌صورت لایه‌ای با هم ادغام کرد و مشخصاتی نظیر میزان روشنایی و جزئیات رنگ را تغییر داد. علاوه بر این، Paint.net امکان بریدن تصاویر و تغییر اندازه‌ی آن‌ها را می‌دهد.

زمانی که نیاز به ویرایش هم‌زمان و مشابه تعداد زیادی تصاویر وجود دارد، استفاده از ابزاری مانند Paint.net منوط به صرف وقت زیاد و تکرار عملیات است. چنین نیازی، برای مثال، زمانی مطرح می‌شود که می‌خواهیم روی تعدادی تصویر، لوگوی یک وب‌سایت را بچسبانیم و همه را به اندازه‌ی خاصی تبدیل کنیم. برای چنین عملیاتی XnViewابزار مناسبی است.

XnView امکان مرور دسته‌جمعی تصاویر با قالب‌های مختلف را می‌دهد و قابلیت‌هایی برای ویرایش تصاویر به صورت تک‌تک نیز عرضه می‌کند. علاوه بر این، و مهم‌تر از آن، به کمک XnView می‌توان تعدادی تصویر را انتخاب کرد و مجموعه‌ای از عملیات را روی همه‌ی آن‌ها اجرا کرد. در این ابزار، امکان نظارت کامل بر جزییات ذخیره‌سازی و قالب‌ها وجود دارد و برای مثال از آن می‌توان برای کاهش حجم دسته‌ی بزرگی از تصاویر استفاده کرد. چنین کاری در ابزارهای دیگر تنها از طریق اعمال دستی بر تمام تصاویر امکان‌پذیر است.

نیازهای ما برای پردازش و آماده‌سازی تصویر برای استفاده در وب گاهی فراتر از تغییر و ادغام تصاویر است. برای مثال، ممکن است بخواهیم یک فلوچارت بکشیم یا اینفوگرافی تولید کنیم. در چنین مواقعی، نیاز به یک ابزار صفحه گسترده داریم که امکان تولید خروجی تصویری از محتوا را بدهد.

یکی از ابزارهای مناسب برای طراحی Inkscape است. این نرم‌افزار کد باز است و امکان کشیدن شکل‌های هندسی و ادغام تصاویر را در آن‌ها می‌دهد. خروجی این ابزار بصورت یک فایل svg است که می‌توان آن را بصورت مستقیم روی وب قرار داد. علاوه بر این، می‌توان از Inkscape یک خروجی تصویری با کیفیت بالا گرفت که بعداً می‌توان آن را در Paint.net برای استفاده در یک صفحه‌ی وب بهینه کرد.

فارغ از ابزار مورد استفاده، توجه به این نکته مهم است که حجم یک تصویر باید دقیقاً حداقلی باشد که کیفیت مناسب را برای کاربر ارایه می‌دهد. به این دلیل، برای مثال، تصویری که برای تزیین یک مطلب استفاده می‌شود باید حتما کمتر از ۵۰ کیلوبایت حجم داشته باشد و تنها باید زمانی از تصاویر بزرگ‌تر استفاده کرد که توجیهی برای اجبار کاربر به صبر کردن برای بازشدن آن وجود داشته باشد. علاوه بر این، در زمان انتخاب قالب تصویر باید به محتوای آن دقت کرد. در این چهارچوب، بهترین قالب برای انتشار تصاویر واقعی، شامل عکسی که با یک دوربین گرفته می‌شود، jpg است. در مقایسه، یک فلوچارت یا منحنی را غالباً می‌توان در حجم کمتر و با کیفیت بیشتر بصورت png یا gif ذخیره کرد. در موارد ویژه، برای انتخاب کردن بهترین قالب برای یک تصویر، آن را در Paint.net باز کنید و در قالب‌های گوناگون ذخیره کنید. سپس، با مقایسه‌ی حجم فایل و کیفیت آن تصمیم بگیرید که کدام قالب، برای تصویر خاص شما مناسب تر است.