صدا، تصویر، حرکت: مروری بر ابزارها – بخش اول

آرش کمانگیر

تا پیش از ظهور و همه‌گیرشدن شبکه‌های اجتماعی، انتشار مطلب در وب کار دشواری بود و تنها از عهده‌ی کسانی برمی‌آمد که با این ابزار نوین آشنایی کافی داشتند. پیچیدگی‌های محیط جدید، عملاً، تعداد «گویندگان» را محدود کرده بود و جمع بزرگی از کاربران وب به شنیدن اکتفا می‌کردند. در این وضعیت، تولیدکنندگان مطلب به جمعیت بزرگی از مخاطبان دسترسی داشتند، که تشنه‌ی مصرف محتوای تولیدشده در فضای جدیدی بودند که نوید آزادی‌هایی را می‌داد که در فضای بیرون به‌سختی دست می‌دادند. شبکه‌های اجتماعی این توازن قدرت را شکستند و خط بین مصرف‌کننده و تولیدکننده از بین رفت. با شکستن این سد، وب در محتوا غرقه شد و قدرت از نویسنده به خواننده منتقل شد. در فضای امروز شبکه‌های اجتماعی، رقابت بزرگ برای جذب چشمان مخاطبان برای چند ثانیه است. در محیطی که تولید به سادگی نوشتن یک جمله و فشردن یک دکمه است، ترغیب کسی به خواندن یک مطلب بلند و پیچیده کار دشواری است.

برای موفقیت در فضای رقابتی وب، محتوا باید برای استفاده‌ی مخاطب بهینه‌سازی شود و کیفیتی مناسب داشته باشد. برای رسیدن به این هدف، آشنایی با مشخصات انواع مختلف محتوا در وب و ابزارهای لازم برای تولید آن‌ها، الزامی است.

متن، پایه‌ی اصلی انواع متعددی از محتوا در فضای وب است، هرچند ممکن است گاهی این ارتباط در محصول نهایی به صورت واضح دیده نشود. برای مثال، ساختن یک پادکست از یک متن آغاز می‌شود که سرفصل‌های مطلب، یا حتی متن کامل آن را، در بردارد. در نمونه‌های دیگر، متن ممکن است برای همراهی یک عکس در اینستاگرام انتخاب شود. توییت، پست فیسبوکی، توضیح مطلب هم‌خوان (share) شده در گوگل+ و مطلب وبلاگی، همه نمونه‌هایی از متن‌هایی هستند که در وب منتشر می‌شوند.

زمانی، صفحه کلید فارسی یک امکان لوکس بود و برای نوشتن با حروف فارسی لازم بود کاربر به یک محیط یونیکود و ابزار مناسب برای حروف‌چینی فارسی دسترسی داشته باشد. در وضعیت فعلی اما، تقریباً تمام سیستم‌های عامل تلفن همراه و کامپیوتر شخصی از صفحه کلید فارسی پشتیبانی می‌کنند و برای موقعیت‌های خاص، ابزارهای ویژه‌ای، نظیر این صفحه کلید، وجود دارند. نکته‌ی مهم این است که بخش غالب کاربران فارسی‌زبان، امکان خواندن حروف فارسی را دارند اما جمع قابل توجهی از آن‌ها از متنی که بصورت پینگلیش نوشته شده، بدون خواندن می‌گذرند. علاوه بر لحاظ کردن این نکته، متنی که آراسته نوشته شده است جدی‌تر گرفته می‌شود. آراستگی یک متن، از توجه به جمله‌بندی و انتخاب کلمات شروع می‌شود و شامل اهمیت به نیم‌فاصله و نکات دیگر نوشتاری می‌شود. برای مثال، به جای نوشتن «می رود» یا «میرود»، بنویسید «می‌رود». هم‌چنین از استفاده از علامت سؤال یا علامت تعجب‌های مکرر خودداری کنید. جمله‌ی «چرا دقت نمی‌کنید؟؟؟؟؟!!!!!!» لزوماً دقتی جلب نمی‌کند، بلکه این وظیفه‎‌ی محتوا است که کاربر را جذب کند.

یکی از نکات مهم در وب ۲.۰ این است که محتوا از ظاهر جداست. این نکته را می‌توانیم، برای مثال، زمانی که صفحات وب به‌درستی بارگذاری نمی‌شوند ببینیم. در این وضعیت، متن در صفحه‌ای سفید ریخته می‌شود و عاری از شکل قلم و حاشیه‌بندی‌های مناسب است. در مقایسه، زمانی که در word چیزی می‌نویسیم، محتوا و ظاهر در هم ادغام شده‌اند. این تناقض زمانی مشکل‌ساز می‌شود که می‌خواهیم متنی را که در word نوشته شده‌است، در وب منتشر کنیم. بسیاری از ابزارهای مدرن، مانند توییتر، فیسبوک و گوگل+، بدون این‌که کاربر متوجه شود این نکته را رعایت می‌کنند. در این ابزارها، اندازه‌ی قلم‌ها، سیاه (bold) یا معمولی بودن کلمات، و حاشیه‌های متن از آن حذف می‌شوند و بدین ترتیب، متن در قالب آشنای شبکه‌ی اجتماعی منتشر می‌شود. نکته‌ی مهم این است که در این فرایند، لینک‌هایی که در متن وجود دارند از دست می‌روند. اگر مطلبی را برای شبکه‌های اجتماعی می‌نویسید، حتما لینک‌های متن را در انتهای آن به‌صورت دستی اضافه کنید.

زمانی که متن از ابزاری مانند word و یا یک صفحه‌ی وب، در ابزاری مانند وردپرس یا ابزارهای انتشار مطلب دیگر منتقل می‌شود، این تناقض ممکن است دردسرساز شود. در این وضعیت، مطالب موجود در یک وب‌سایت شکل یکسانی ندارند و هریک با قالب مبدأ خود ظاهر می‌شود. بسیاری از ابزارها، برای حل این مشکل یک گزینه‌ی Paste from Word به کاربر می‌دهند. با استفاده از این گزینه، جزییات ظاهری از متن حذف می‌شوند و نرم‌افزار مقصد امکان آرایش محتوا را پیدا می‌کند.

متنی که می‌نویسید را چند بار بخوانید و آن را برای استفاده‌ی مخاطب بهینه کنید. اگر متن می‌خواهد بحثی جدی درباره‌ی یک موضوع اجتماعی انجام دهد، استفاده از زبان عامیانه نقض غرض خواهد بود. در مقایسه، ممکن است گاهی بخواهید با احساسات کاربر تماس بگیرید. در این وضعیت، متن را در دسترس و روان کنید. شما این امکان را دارید که به کمک ابزار زبان، بستر ارتباطی را تعریف کنید. زبان متن، دروازه‌ی ورود مخاطب به محتوا است.

نکته‌ی اساسی این است که متن در وب در حقیقت ابرمتن است. در یک ابرمتن، امکاناتی نظیر لینک به صفحات دیگر و هشتگ وجود دارد. اگر حرفی می‌زنید که منبعی دارد یا شاهدی برای آن وجود دارد، مرجع را لینک کنید. متنی که به‌صورت درستی لینک شده است، به مخاطب این پیام را انتقال می‌دهد که جدی است و روی آن وقت گذاشته شده است. همچنین، در شبکه‌های اجتماعی، با استفاده از کاراکتر # قبل از کلمات، آن‌ها را هشتگ کنید. هشتگ نوعی لینک در فضای شبکه‌های اجتماعی است که به کاربران این امکان را می‌دهد که مطالب شبیه به مطلب شما را پیدا کند. به کمک هشتگ می‌توانید در اقیانوس شبکه‌های اجتماعی، خطوط ارتباطی برقرار کنید. در استفاده از هشتگ، مانند هر ابزار دیگری، ملاحظه کنید. «یک #متن پر از #هشتگ #ماشینی و #ثقیل به نظر #می‌رسد. #مهم #خواندنی».

به اندازه‌ای کوتاه بنویسید که محتوا قربانی نشود. کسی در وب فرصت خواندن متن بلند پراطناب را ندارد. خط اول متن، پاراگراف اول، و چند خط آخر متن، مهم‌ترین بخش‌های آن هستند. مخاطب، پس از این‌که این تصمیم سخت را می‌گیرد که محتوای شما را به صدها مطلب دیگر ترجیح دهد و روی آن وقت بگذارد، در معرض بمباران پیشنهادهای دیگر است. با جمله و پاراگراف اول او را قانع کنید که هم‌چنان روی مطلب وقت بگذارد. در زمان نوشتن انتهای مطلب، مخاطبی را در نظر داشته باشید که فرصت کافی ندارد و می‌خواهد نتیجه‌گیری را ببیند. یک جمله‌ی انتهایی قوی می‌تواند مخاطب را قانع کند که مطلب شما را لایک یا همخوان (share) کند. از این امکان استفاده کنید.

مطلب خود را با یک تصویر مناسب تزیین کنید. اگر موضوع مطلب به‌طور مستقیم به یک محتوای تصویری مرتبط است، از این امکان استفاده کنید. در غیر این صورت، خلاق باشید و به کمک تصویر مناسب مخاطب را قانع کنید که متنی که نوشته‌اید ارزش وقت گذاشتن دارد.

در مقاله‌ی بعد، درباره‌ی استفاده‌ی بهینه از تصویر در وب و ابزارهای موجود برای کار با تصاویر صحبت می‌کنیم.